Dr. Pierluiggi Zamperin shërbeu si mjek në spitalin fushor ushtarak të ndërtuar në Krastë të Elbasanit si dhe në atë të Librazhdit, gjatë luftës së dytë botërore. Gjatë kësaj periudhe duke ushtruar edhe pasionin e tij për fotografinë, fiksoi në objektiv edhe shumë pamje nga vende përgjatë rrugëtimit të tij duke na bërë kështu një dhuratë të mrekullueshme historike.
Historiani amerikan Edvin Xhejks (1908-1996) ishte misionar baptist i cili punoi si mësues në Korçë në vitet 1932-1940, ku filloi të grumbullonte materiale për historinë e Shqipërisë.
Ka shkruar disa punime per historinë e Shqipërisë
Kur ishte në Shqipëri, Xhejksi mblidhte pa pushim kartolina të vendit. Pas vdekjes së tij, kartolinat përfunduan në arkivin e tij personal në Seminarin Baptist Konservator të Denverit (Denver Conservative Baptist Seminary). Koleksioni i kartolinave u gjet dhe u vendos në dispozicion të publikut nga David Hosaflook, drejtori i Institutit për Studime Shqiptare dhe Protestante.
Referuar faqes : Albanian Photography
Fotografi nga Lufta e Parë Botërore të realizuara nga ushtria Austrohungareze gjatë kohës që u vendos në Elbasan. Ky koleksion u gjet online nga Z. Fatos Bajraktari dhe fotot me rezolucion te larte u blenë në Arkivin Austriak nga shoqata ADE për të realizuar më pas ekspozitën në përvjetorin e Luftës e Parë Botërore në qytetin e Elbasanit.
Ndërkohë jashtë mureve të kryeqytetit zhvilloheshin luftime midis trupave kryengritëse të Haxhi Qamilit, Musa Qazimit dhe trupave qeveritare të komanduara nga koloneli Thomson duke sjellë viktima të shumta nga të dyja palët ndërluftuese, rreth 200 viktima nga kryengritësit dhe 40 nga mbrojtësit e kryeqytetit do pohonin të huajt e asaj kohe në Durrës.
Kryengritësit po fitonin terren çdo ditë e më shumë sidomos mbas vrasjes së vetë kolonelit Thomson, Ajdin Bej Dragës apo dhe Kamber Bej Elbasanit (Sejdini) të cilët ranë dëshmor në fushën e betejës më 15 qershor 1914 në urën e "Dajlanit".
(Foto e mëposhtme tregon një autoveturë e kohës e pajisur me flamurin e bardhë e cila po transporton drejt konakut një të plagosur, ndërsa një durrsak me qeleshe të bardhë vështron i habitur se çfarë ka ngjarë )
