Dhimitër Stefan Vokopola (1897-1983)

            Dhimitër Vokopola ka lindur në Durrës në një familje të mesme qytetare. I ati ka pas emigruar në Stamboll qysh në moshë të re. Fëmijerinë e parë e kaloi në Durres. Merr një edukatë patriotike nën ndikimin e të atit, i cili krahas aktivitetit të tij tregtar, duke qenë mik i ngushtë i disa rilindasve tanë, merr pjesë në aktivitetet e tyre. Me një ndjenjë shqiptarizmi të lartë pa përfillur rrezikun e diktimit nga xhonturqit, fuste në Durres ndërmjet mallrave të ndryshme për tregti edhe librat shqip të rilindësve të shtypura jashtë për tu’ shpërndarë me vonë në të gjitha trojet shqiptare.

            Mësimet e para i mori në “Mejtep” në Durres. I ati duke vërejtur nivelin mesimor që përftohej, vendosi për të tërhequr familjen në Stamboll. Në vitin 1919 përfundon shkollën e mesme “Zografion” me vlerësimin shkëlqyeshëm. Ndërkohë vdekja e të jatit, vështirëson gjendien ekonomike të familjes, kështu së bashku me nënën dhe një motër kthehen në Durrës.

            Në vitin 1920 regjistrohet në fakultetin e mjekësisë të Athinës. Gjatë dy viteve të para të fakultetit, për të përballuar shpenzimet, detyrohet të japë mësim të gjuhës greke disa fëmijëve grekë. Gjatë vitit të tretë të fakultetit, punësohet si laborant në katedrën e Fiziologjisë. Në vitin 1925 mbaron fakultetin me vlerësimin shkëlqyeshëm dhe qëndron si asistent në klinikën e neurologjisë. Ndërkohë në bashkëpunimin me drejtorin e Institutit të Fiziologjisë Prof. R. Nikollaidhis, mbron temën “Ndikimi i Ganglionit Solar në frymëmarjen e shpendëve”. Për këtë punim ju dha unanimisht, nga antarët e Këshillit të Lartë të Universitetit të Athinës, titulli “Doktor në Mjekësi” dhe ju akorduan të gjithë privilegjet që rridhnin prej këtij titulli të lartë mjekësor. Gjatë kësaj periudhe vazhdon specializimin në neuropsikiatri nën drejtimin e Prof. M. Katzaras. Vazhdimisht gjatë jetës, e kujton me respekt dhe nderim të veçantë profesorin e tij, i cili u bë për të si një pishtar drejtues në ekzaminimet klinike, laboratorike si dhe në vlerësimet diagnostike të sëmurëve që ka trajtuar.            Në muajin prill 1928 përfundon specializimin në neuropsikiatri dhe caktohet si asistent i parë i Prof. M. Katzaras. Në vitin 1929 pranohet antar i “Shoqatës të mjekëve të Athinës”. Me gjith këmbënguljen e profesorit të tij për të qëndruar si asistent në katedrën e neurologjisë, ai vendosi përfundimisht të kthehej në Atdhe. në referencat e Klinikës Neurologjike dhe Psikiatrike të Universitetit të Athinës, ndërmjet të tjerave shënohet: “ gjatë viteve të specializimit të tij (qershor 1925 deri në prill 1928) duke punuar si mjek, ka treguar një disiplinë dhe zell jo të zakonshem në përvetësimin e të rejave shkencore në fushën e neuropsikiatrisë, duke perfituar edhe aftësi të spikatura administrative, të cilat do ta lejojnë në të ardhmen drejtimin e institucioneve shendetesore që trajtojnë sëmundjet mendore dhe nervore”.

            Ishte i pari mjek neuropsikiatër që vinte në Shqipëri. Caktohet si drejtor i spitalit të neuropsikiatrise të Vlorës (ish çmendina e shtetit), ku shërbeu Gjatë viteve 1929 deri 1931. Me nismën e tij hapet një pavion i veçantë për femrat. Fillon mjekimin medikamentoz të sëmurëve. Trajtohen të sëmurët me P.G.P me “Malarioterapi”, metodë qe sapo kishte filluar të përdorej edhe në klinikat jashte Shqipërisë. Pamja e këtij spitali filloj gradualisht të ndryshoje nga një “Azil mesjetar” në një spital bashkekohor. Per trajtimin humanitar të sëmurëve ju desh të beje një punë të madhe per edukimin e personelit të sherbimit, duke hequr nga përdorimi zinxhiret me të cilet lidheshin të sëmurët dhe “kemishen e forces”. Nderkohë boton në shtypin periodik artikuj per semundjet mentore, gjendjen e të sëmurëve mentore në Shqiperi, të dhena statistikore per to, ngulmon në rolin e shoqerise dhe rruget e parandalimit të tyre. Per here të pare ngrene me të madhe problemin e trajtimit të femijeve të sëmurë nga ana mendore si dhe organizimin e një sherbimi të tille. Kesaj periudhe i takojne edhe punimet shkencore në fushen e neuropsikiatrise në literaturen e huaj, kesisoj mund të permendim punimin “Ndikimi i ngjyrosesve azotike nder psikozat puerperale” qe ishte rezultat i një mjekimi bashkekohor me sukses, në spitalin e Vlores.

            Në vitin 1932 transferohet në Durres ku punon deri në vitin 1935 si instruktor i higjenes dhe mjek në shkollen e Gjendarmarise. në këtë periudhe boton një broshure mbi higjenen në sherbimin ushtarak. në vitin 1935 pranohet “Antar korespodent i Klinikes Mjekësore Internazionale të Londres”. Gjatë viteve 1935 deri me 1937, ka qene në France prane Prof. Sharko dhe në Vjene prane Prof. Von Jaureg, per azhurnimin bashkekohor në neuropsikiatri. Gjatë viteve 1937 deri me 1940 ka punuar si “Mjek Zyrtar i Shendetesise Detare” në Durres. në këtë periudhe perpilon per here të pare në vendin tone “Rregulloren e karantines shendetesore në pikat kufitare”.

Gjatë viteve 1940 – 1944 punon si “Mjek i jashtëm i Spitalit Civil” në Durres. në këtë kohe ka punuar si mjek i pergjithshem. Sebashku me kolegun e tij arberesh doktor Tomasso Pleschia, fshehtazi i japin ndihmen mjekësore të sëmurëve të plagosur qe luftonin per çlirimin e Atdheut. Njekohesisht nepermjet Dr. M. Shtylles dergonin në çeten e Pezes barna të grumbulluara prej farmacie të qytetit. Me zbrazjen e qytatit të Durresit strehohet familjarisht në Tirane. në dhjetorin e vitit 1944, me çlirimin e Shqipërisë kthehet në Durres.

            Me ndihmen e qytetareve të Durresit dhe dhuratat e tregtareve durresak hap dhe pajis spitalin e Durresit, ku dhe caktohet drejtor i pare i tij. Gjatë viteve 1945 deri me 1947 transferohet në spitalin neuropsikiatrik të Vlores, nga ku per aresye shendetesore kthehet në spitalin e Durresit ku punon si mjek i pergjithshem. në vitin 1948, mke nismen e tij hapet reparti neuropsikiatrik, qe me vone kthehet në spital neuropsikiatrik të Durresit ku dhe caktohet drejtor i tij. në vitin 1950, me krijimin e Institutit të Shkencave , caktohet bashkepunëtor i tij.

            Gjatë ketyre viteve ka botuar një seri studimesh originale të karakterit shkencor, statistikor, pergjithesues të pervojes se perditeshme si dhe artikuj të karakterit divulgativ në shtypin mjekësor dhe ate periodik të vendit. Vlen të permendet, qendrimi i tij kritik, ndaj pergjithesimit të teorie se Pavllovit në mjekësi. Qendrim, qe u godit shume ashper nga drejtuesit e asaj kohe duke e cilesuar si mjek me “mendime borgjeze dhe prirje antisovjetike”, gje e cila e rrezikonte shume. Nderhyrja e disa miqve dhe bashkepunëtoreve të tij si dhe një “autokritik e sinqerte” e shpetoi prej një burgimi të mundshem. Prej asaj kohe, perhere mbahej në “qender të vemendjes” të perfaqesuesve të pushtetit dhe të partise. Nderkohë ka vazhduar punën e tij mjekësore prane Spitalit të Durresit dhe qytetareve durresak, duke siguruar me sjelljen dhe devotshmerine e tij në punë perkrahjen dhe simptatine e mbare vendit. Vazhdon të publikoje në shtypin mjekësor pervojen e tij nga praktika e perditshme dhe nga literatura e azhornuar mjekësore nderkombetare. Organizon dhe drejton Keshillin Shkencor Mjekësor të rrethit duke organizuar dhe sesione shkencore të pervitshme. Në këto sesione merrnin pjesë mjekë të ftuar nga rrethe të ndryshme të vendit. Në këto sesione jepej përvoja dhe përgjithesimi shkencor i mjekëve të Durrësit.

            Në këto sesione temat e referuara nxisnin diskutime shkencore të pjesëmarrjeve të cilët sillnin dhe përvojen e tyre. Ndërkohe merr pjesë aktive në të gjitha sesionet dhe simpoziumet e organizuara nga Katedra e Neuriopsikiatrisë dhe Fakulteti i Mjekësisë. Boton monografie “Epilepsia”, ku për herë të parë përshkruan në Shqipëri “Epilepsinë fotogene”. Me gjithë moshën e thyer, duke hulumtuar në zbulimet arkeologjike të Durrësit, fillon të shkruaj “Zhvillimi i mjekësise në Durrës nga legjendat deri në ditët tona” (të dhëna historike), të cilën e përfundoi një ditë përpara se të ndërrojë jetë më 18 dhjetor 1983. Ka qene një neuropsikiater poliedrik, klinicist shume i mire dhe njue shkencar i sakte. Publikimet e tija paraqesin kulturën e lartë dhe të thelle, përvetësimin e vazhdueshëm të njohurive të reja shkencore, duke patur një vitalitet të gjatë dhe një devotshmeri të vërtetë për t’i shërbyer të sëmurëve përmbi 55 vjet.

            Për këto merita është vleresuar me tre Urdhëra Punë, ndërsa disa kohë mbas vdekjes në vitin 2017 dekorohet nga Presidenti i Republikës me titullin e lartë "Nderi i Kombit" me motivacion "Në vlerësim të kontributit të të shquar si një nga të parët mjek neuropsikiatër në Shqipëri; për përcjelljen tek brezat e rinj të përvojës së pasur, si dhe për humanizmin e spikatur në ushtrimin e detyrës së tij me pacientët".

“Konferenca e Xll e Shoqatës së Neurologëve dhe Psikiatërve të Evropës Juglindore”