Ç’kam kalue nga duert e mija edhe çkam pa me sytë e mij (pjesa e pestë)
- Përshkrimi
- Më poshtë po publikojmë kujtimet e një personazhi të njohur të viteve 1920-1940 të Shqipërisë si Rexhep Jella. Rexhep Jella ishte anëtar i Kongresit të Durrësit dhe më pas prefekt i Durrësit dhe i shumë qyteteve të tjera të Shqipërisë. Kujtimet e tij në formë dorëshkrimi gjenden ne Aqsh të shkruara në dialektin e shqipërisë së mesme të cilat i kam transkiptuar dhe kanë të bëjnë kryesisht për periudhën e zhvillimit të Kongresit të Durrësit dhe më pas për Luftën e Vlorës dhe Kongresin e Lushnjës, për vrasjen e Esat Pashës dhe rebelimin e e mbështetësve të tij deri në shtypjen e kësaj kryengritje në vitin 1920. Ky dorëshkrim mendoj se është shkruar në periudhën e sistemit komunist.
- Burimi i dokumentit
- AQSH, F. 575 (Koleksion Kujtimesh), D. 11-12
- Numri i faqeve
- 100
- Gjuha
- Shqip
- Periudha
- 1918-1920
- Përmbajtja
-
Në dy fjalë prej ksaj date... Zogu filloj të tregoj tendenca të nji diktatori, kundërshtarët e tij nën rogozë jo se dojshin me i zanë vendin e tij por se dojshin me ba atë tu sillte e të vepronte si qith ministrat e tjerë në mënyre konstituzionale qi përket punëve qeveritare duke pyt Kryemnistrin dhe Regjencën. Kundërshtarët e rreptë të atij-nën rogozë- ishin Aqif Elbasani dhe dy Regjentët e tjerë Bumçi e Dr.Turtulli, Kryeministri S.Delvina, Hoxha Kadriju Ministri Drejtësis. Antarët e Komisionit qi kishin shkue në Paris me përjashtim të Bajram Fejzijut qi ishte njëri i Qeveris u arrestuen Fuad Toptani, Ymer Delialis,i Veli Juba për veç ketyre dhe Hamid Toptani me Myhtesim Kelliçin. Hamidi dhe Myhtesimi ishin delegat në Kongresin e Lushnjes po qenë ba xxxx (nuk dallohet,fq33.1) të Osman Balit. Hamidi me nji band cubash kriminelësh kishte terrorizue katunet e Shijakut tue zaptue toka e tue vra njerez nmaja ullinit ku diktonte nji fshtare të bukur i vriste burrin dhe i rymbente gruen. Tre prej ketyne kriminelve ma me famë të bande Hamidit ka qenë Emin Bej Delialisi, 2 Kasem Virra, 3 Rustem Aga Cizmja. Keto ishin djemt e Beut. Una për çka shkruj jam deshmitar vet kam qenë tre katër mëdhjet (34) vjeç i mbaj men mirë si sot ishte kohja e Turqise dhe habitem kur shof në librin e 50 Vjetorit të Shpalljes së Pavarsisë në numrin 234 N. 38 përse nuk e cilson atë në të vertet siç ka qenë ?
Myhtesim Kulliçi ka qenë Myfti. Kongresi i Lushnjes e nderoi kët njeri tue e hyp në tribunën e kryesis, u kompromentue haptas me Osman Balin dhe Esadistet e tjerë në dy fjalë ky hoxhë me çallmë ju shit Italjanvet me anën e nipit tij Qazim Mulletit (atë kohë politika Italjane kje bashkue me Esadistet për të rëzue me çdo kusht Qeverin e Tiranes dhe për të krijue anarki ne Shtetin e rij qi ishte krijue me aq sakrifica). Mbas shpartallimit të bandave Esadiste u zgju poplli qi kje hutue për disa kohe kshtu i madhë e i vogël u afrua Qeveris Tiranës me mish e me shpirt mbasi u krye operasioni me sukses edhe krenët e atyne xxxxx u arrestruen dhe u internuen mbetesh gjithë nji reziku nga ana e Dibrës sa të ishte Esadi gjallë, me fondet Franko Serbe ai mund të krijonte qithë nji turbullina në Shqipni, prandaj u vendos qi ai të çduket me çdo kush nga kjo botë dhe njerija qi do ta sakrifikonte veten për të shpëtue Shqipnin u ofrue vetë. Ai kje Avni Rustemi kjo punë u përfundue nga nji grup atdhetarësh të vertet të mëledhun në shtëpinë e Hoxha Kadrijut aty ka qenë Hoxha, Bajram Curi, Eshref Frasheri, Aqif Elbasani. Avniju aty u ofrue vetë se dota krynte kët punë me nderë dhe kishte nji prandjenjë se dot kthente në atdhe triumfues. Atë ditë ne kët mëledhje as S.Delvina as Zogu nuk janë ndodhë. Mue për kët punë më patën bisedue Hoxha Kadriju dhe Eshref Frasheri por una Avnin nuk e njifsha mbas pak ditësh mu prezantue në zyren time në Durrës nji djalosh i thatë dhe i dobët nga trupi por i prefët më dha nji letër të Hoxha Kadijut ku më thonte qi letër pruesit ti jepni nji pasaport studenti gratis për në Fransë dhe disa liretta. E ula Avnin dhe ja mbusha pasaporten vetë me dorën time. Kërkova vulën nga protokoli e vulosa i dhashë pesëmij lireta i urova udhë të mbarë dhe sukses duke i rraf krahat me qi isha në dijeni të plotë të misionit tij.
Me 13 Qershor mbas dreke digjoj zhurmen e nji Otomobili qi po i afrohesh shtepisë. Ishte zhurma e otomobilit të Legatës Iraliane (marka Lançia) u afrova ke penxherja dhe shikoj nepër birat e grilve të penxheres zbriten Regjenti Imzot Bumçi dhe Kolonel Lodi. Lodi dhe Kastoldi zevendësojshin njani tjetrin sa here qi mungonte njani prej tyne- Kapter Selimi i cili asht gjallë edhe sot jeton në Shkodër. U ngresh në kambë pa me dhanë doren Bumçi më thotë: Jella kemi prua nji lajm të mirë una ju pergjegja vall mas u vra Esad Toptani? Ai u habit më pyt ku e dij tij vetëm me presentiment i thashë atëhera a e din kush e vrau ? Po nji student Avni Rustemi në prezensën e Kolonel Lodit filloj nji polemik ndermjet meje e atij përse ti ta dish dhe una si Regjent mos te dij gja ? E preva fjalen shkurt duke i thanë se ti je Bishkop ke kryqin prej florinit var në gjoks, ai nuk të lejn ty te dish prej këtyne puneve. Hapa nji shishe shampaj e pimë duke përjek kupat për shëndet të Avni Rustemit heroit të kombit, aty për aty mura në telefon dhe thira Sulejman Delvinen në qoft se dot me japish nji drekë të mirë kuer të vij në Tiranë dot japë nji lajm të mirë” Aman thuj ma shpejt? I tregova ngjarjen u gëzua fort. Legata Italiane e kishte marë lajmin me anen e kablos. Bumçi at ditë kishte qenë për drekt aty. Qeveria e Tiranës e mori kët lajm të nesërmen me anën e kanalit zyrtar.
Kuer Avnija mori pafajsin dhe ktheu ne Durrës Zogu me telegafoj me shifer “ udhëtimin e Avnijut mos ta dij kurkush ta përcjellësh në Tiranë me anën e njerëzve tuj më besnik” edhe una me tri karoca me vllanë tim dhe me dhjet vet të tjerë e percolla për Tiranë. Kshu qi puna na bani të dy miqë të ngusht, në asamblene konstitute ku dhe una isha asamblist shpesh herë hajshim dark bashk në hotelin Internazional dhe mbas darkesh e percilshim Avnijun bashk me kolegun tim të Durresit Kostaq Paftalin deri në vendbanimin e tij. Nji dite më pyti ato 5000 lireta qi më pate dhanë çkan qenë pare tuja apo të qeveris? Kan qen te mijat personale, Hoxha Kadriju më thoshte në at leter qi ti jepje ca liretta una nji heroit si ti po të kisha ma teper dot jipja ma shumë por aqi pata qeshi me ke dhanë shumë tha. Mbas disa ditesh më ktheu 5000 liretat duke me falinderue shume “ Hoxha Kadriu mi dha keto nga fondi komitetit të Kosoves edhe una po ti paguj borxhin ty. Nuk desha me i marë u zemrue i mora me pahir”.
_______________________________________________________________________
Lufta e Vlonës
Para se fillonte lufta e Vlonës nji Komision nën Kryesin e Qazim Kocilit kishte vizitue Durrësin, Elbasanin, Tiranën dhe patem ba nji expoze të planeve tyne per tfillumin e luftës Vlonës për me ba me kuptue botën e jashtme se si nji popull sa do i vogël por heroik luftonte kundra nji Mbretrije të madhe. Atë herë gjindja e brendshme e Italis ishte shumë e favorshme, sukseset e proletarevet Rus kishin zgjue proletariatin Italian, qith këto ishin simptoma për suksesin e Shqiptarëve. Si do qoft kur u dha signali lufta filloj me tërbim kundra ushtrisë Italjane. Qeverija e Tiranes ndonse pretendonte se nuk ka gisht por prap me urdhërin e saj barkat motovelinat e ulqinakve transportojshin armë e munizione prej Shingjini në Durrës dhe pastaj në Seman në ndihmë të luftarve të Vlonës qi ishin në kondita shum të veshtira. Lufta e Vlonës kishte gati nji muj qi kishte fillue marrë nji telegram urgjent me shenim të dishifruhet nga titulari vet” e dishifrova vinte nga Ministrija e Brendshme e formume prej Zogut ku më thoshte se Kshilli i Ministrave kishte vendos qi te niseshim sa ma shpejt 350 vullnetar nën komandën e vllait tim per frontin e Vlonës. Të nesermen provokova mëledhjen e krahinave te Prezës dhe të Ishmit bashk me Kryepleqsin e asaj kohje dhe lam listën e 350 vetave qi kishin arme (ishin t lejushëm me mbajt armë me qi ishin nga ato qi patën marrë pjesë kundra fuqive Italjane në pregatitjen e Kongresit Lushnjes dhe po kto trima patën luftue kundra fuqive Esadiste në shpartallimin e tyne në Prezë). Breda tri ditve u nisën për Vlonë nën komandën e Ramazan Yelles.. Kishin vetëm ka nji rryp fishekësh. Kesh dhe atë ditë qi u nisen prej Shijaku dhe u ndava me ta mbasi mbajta nji fjalim patriotik duke brohorit Roft Vlona Shqiptare breshkaxhit në detë të qith mu lutën mos na lenë pa fishek. Duke pa se disa vullnetar kishin ardhë me kalë. I shkreti vlla mu afru dhe më tha në vesht “jep urdher qi as nji vulnetar nuk dot shkoj nmaj kalit as komandanti” ja dhash kët urdhër dhe kjo punë boni nji përshtypje shumë të mirë me qi shumica dermonjëse ishin pa kalë.
Nji kurier i vullnetarve të Shijakut me pruni nji ditë nji letër nga im vëlla brenda asaj letre kishte shkrue dhe Qazim Koculi disa rreshta kërkojshin fyshek pa tjeter për ndryshe dot na demoralizohen vullnetarët.
- Koleksionet
- Dokumente
Burimet e lidhura
Etiketa të reja
Pjesë e Ç’kam kalue nga duert e mija edhe çkam pa me sytë e mij (pjesa e pestë)
Renditja: 478 (39 shikime)
“Ç’kam kalue nga duert e mija edhe çkam pa me sytë e mij (pjesa e pestë)”, Arkiva Digjitale Shqiptare, accessed 13 shtator 2024, http://adsh.al/s/adsh/item/25083
Komentoni
No comment yet! Be the first to add one!