Dr. Pierluiggi Zamperin shërbeu si mjek në spitalin fushor ushtarak të ndërtuar në Krastë të Elbasanit si dhe në atë të Librazhdit, gjatë luftës së dytë botërore. Gjatë kësaj periudhe duke ushtruar edhe pasionin e tij për fotografinë, fiksoi në objektiv edhe shumë pamje nga vende përgjatë rrugëtimit të tij duke na bërë kështu një dhuratë të mrekullueshme historike.
Historiani amerikan Edvin Xhejks (1908-1996) ishte misionar baptist i cili punoi si mësues në Korçë në vitet 1932-1940, ku filloi të grumbullonte materiale për historinë e Shqipërisë.
Ka shkruar disa punime per historinë e Shqipërisë
Kur ishte në Shqipëri, Xhejksi mblidhte pa pushim kartolina të vendit. Pas vdekjes së tij, kartolinat përfunduan në arkivin e tij personal në Seminarin Baptist Konservator të Denverit (Denver Conservative Baptist Seminary). Koleksioni i kartolinave u gjet dhe u vendos në dispozicion të publikut nga David Hosaflook, drejtori i Institutit për Studime Shqiptare dhe Protestante.
Referuar faqes : Albanian Photography
Fotografi nga Lufta e Parë Botërore të realizuara nga ushtria Austrohungareze gjatë kohës që u vendos në Elbasan. Ky koleksion u gjet online nga Z. Fatos Bajraktari dhe fotot me rezolucion te larte u blenë në Arkivin Austriak nga shoqata ADE për të realizuar më pas ekspozitën në përvjetorin e Luftës e Parë Botërore në qytetin e Elbasanit.
Titulli i origjinalit : Tonkinese Tirailleurs in the Autonomous Albanian Republic of Korçë, 1917.
Ishin nje grup i këmbësorisë së lehtë i ushtrisë franceze themeluar në vitin 1884
Ndërkohë jashtë mureve të kryeqytetit zhvilloheshin luftime midis trupave kryengritëse të Haxhi Qamilit, Musa Qazimit dhe trupave qeveritare të komanduara nga koloneli Thomson duke sjellë viktima të shumta nga të dyja palët ndërluftuese, rreth 200 viktima nga kryengritësit dhe 40 nga mbrojtësit e kryeqytetit do pohonin të huajt e asaj kohe në Durrës.
Kryengritësit po fitonin terren çdo ditë e më shumë sidomos mbas vrasjes së vetë kolonelit Thomson, Ajdin Bej Dragës apo dhe Kamber Bej Elbasanit (Sejdini) të cilët ranë dëshmor në fushën e betejës më 15 qershor 1914 në urën e "Dajlanit".
(Foto e mëposhtme tregon një autoveturë e kohës e pajisur me flamurin e bardhë e cila po transporton drejt konakut një të plagosur, ndërsa një durrsak me qeleshe të bardhë vështron i habitur se çfarë ka ngjarë )
Një i ri poliglot i talentuar. Ky djalë shqiptar, më i miri i klasës flet pesë gjuhë të ndryshme. Ai është i punësuar nga punonjësit e ndihmës së Kryqit të Kuq Amerikan si përkthyes dhe lajmëtar. Djali nuk ka bërë as një ditë shkollë, por ka mësuar nga babai i tij, prefeti i Tiranës, i cili ka qenë diplomuar në Kolegjin Amerikan në Konstandinopojë.
Fshatare shqiptare të quajture "Katundare ose fshatare [sic]. Këta njerëz janë ndoshta më të begatuarit e Shqipërisë veriore. Ata banojnë fushën pjellore në jug të Shkodrës dhe në ditë pazari ata mund ti shikosh në me veshje me ngjyra verbuese të kuqe, të bardhë dhe të zezë duke shkuar drejt dhe nga qyteti, duke mbajtur çantat e tyre karakteristike të produkteve. Flokët i kanë të ngjyrosura në të zezë dhe nga pas i presin të shkrurtra.
Shenim i ADSH : Teksti origjinal në anglisht nuk duket i transliteruar qartë. Përshtatja është kryer nga stafi i ADSH, sipas interpretimit tonë.
Gjatë një dite pune zonja Agnes Drummond e Alton, Ill., (në tavolinë) anëtare e Kryqit të Kuq Amerikan përgjegjës për shpërndarjen e ndihmës në Shkodër, Shqipëri, merr parasysh nevojat e shumë vendasve të goditur ashpër nga varfëria, shumë prej të cilëve dikur në gjendje shumë të mirë ose të paktën jo të varfër. Fotografia tregon një kënd të njërës prej dhomave të magazinave dhe raftet me veshje e dhuruara nga Qendrat Kryqit të Kuq në Shtetet e Bashkuara për njerëzit në nevojë.
R. M. Davidson nga Ashland, Kentaki, i cili është përgjegjës për ndihmën e Kryqit të Kuq Amerikan në Elbasan, Shqipëri, i veshur me kostumin piktoresk të malësorëve shqiptarë. Kostumi është i gjithi prej leshi, me xhaketën tepër e rëndë si mbrojtje kundër të ftohtit te egës dhe shirave të dendur të maleve.
