Kisha e "Shën Mërisë", Cerckë, Kolonjë, Shek. XI.

Kisha e "Shën Mërisë" gjendet në fshatin Cerckë të Kolonjës. Kisha përbëhet nga naosi, narteksi dhe mjedisi i altarit. Kisha është një paraklis me përmasa 6.55x5.26 metra. Naosi i kishës mbulohet me çati dyujëse. Muratura është me gurë të papërpunuar të lidhur me llaç gëlqereje. Muret e kishës janë të zbukuruara me tulla dhe gurë të vendosur në formë kurrizpeshku, pjerrtas dhe vertikalisht. Kisha mendohet të jetë ndërtuar në shek. XI[1].

            Muret e brendshme të kishë janë të stolisura me piktura murale prej një piktori anonim. Në apsidën e murit lindor gjendet skena e "Shestjes", e cila është e dëmtuar. Në apsidë gjendet "Platitera" e tipit oranta. Nën të gjendet brezi i hierarkëve, prej të cilëve dallojmë  Shën Vasilin dhe Shën Grigor Teologun. Në niken e prothesit gjendet Shën Stefani, kurse përmbi të paraqitet një hierark pa nënshkrim që mund të jetë Joan Përdëllimtari. Në anën jugore të apsidës gjendet Roman Melodiozi. Nëpër tri faqet e tjera të mureve të kishës gjenden tri breza me piktura murale. Në brezin e sipërm jepen skena e festave të mëdha, brezi i mesit është me medalione shenjtorësh e martirësh, ndërsa brezi i fundit me shenjtorë dhe martirë me paraqitje më këmbë.

            Duke u nisur nga kunga kemi skenën e "Lindjes së Krishtit", prej së cilës kanë mbetur vetëm fragmente. Në vijim është skena e "Ipapandisë" me përmasa 1.66x1.22 metra. Pas saj vjen skena "Ngjallja e Llazarit" me përmasa 2x1.30 metra. Në faqen e murit perëndimor është një skenë e dëmtuar dhe menjëherë pas saj vjen skena e "Fjetjes së Hyjlindëses". Në vijim gjendet skena e "Kryqëzimit të Krishtit" e kështu me radhë. Në faqen e murit verior gjendet skena e "Shpërfytyrimit", ndërsa po në faqen e murit verior në kungë gjendet skena e "Ngjalljes së Krishtit".

            Brezi i dytë përmban paraqitjen e shenjtorëve në medalione me përmasa 0.45x0.47 metra. Duke filluar nga muri jugor paraqiten: Profeti Abakum, Shën Nikita dhe dy shenjtorë të paidentifikuar. Në faqen e murit perëndimor paraqiten: Shën Vikenti, Shën Minai si dhe gjashtë shenjtorë të tjerë të paidentifikuar. Në faqen e murit verior janë: Shën Artemi, Solomoni dhe dy piktura të paidentifikuara. Në faqen e murit lindor paraqitet Apostull Pjetri.

            Në brezin e fundit shenjtorët paraqiten më këmbë. Duke filluar nga muri jugor kemi: Shën Kolli, Athanasi i Aleksandrisë, Shën Gjergji dhe Shën Dhimitri. Në murin perëndimor gjenden Simeon Stiliti dhe Shën Mëhilli me përmasa 1.72x1.40 metra. Mbi portën perëndimore paraqitet një mbishkrim dhe menjëherë pas tij vjen Shën Kostandini dhe Elena me përmasa 1.58x1.40  metra. Në faqen e murit verior gjendet skena ku paraqiten Teodor Tironi dhe Teodor Staratilati me përmasa 1.58x1.11 metra. Pranë nikes së prothesit gjendet skena "Vizioni i Pjetrit të Aleksandrisë".

Brezat me skena ndahen prej një brezi të ngushtë horizontal të stolisur me motivin e palmetave, ndërsa nën brezin e fundit kemi një brez dekorativ rreth 60 centimetra, në të cilin janë pikturuar shqiponja dykrenare dhe me motivin e zemrave të stilizuara. Në pikturat murale të kishës së "Shën Mërisë" në Cerckë ikonografi nuk ka respektuar rendin kronologjik të skenave. Ikonostasi i kishës ka qenë prej druri të gdhendur, por nuk është ruajtur. I kanë shpëtuar kohës vetëm dy ikona të mëdha të ikonostasit edhe ato të dëmtuara[2]. Kisha e "Shën Mërisë" në fshatin Cerckë të Kolonjës më 1970 është shpallur monument kulture[3].