Kisha e “Shën Mëhillit” në Berat, Shek. XVI

Kisha e "Shën Mëhillit" gjendet në anën jugore të mureve të kalasë së Beratit. Në anën veriore kisha i është ngjitur shkëmbit. Kisha është e tipit me kryq të brendashkruar me kupolë mbi tambur. Narteksi është i shtruar me pllaka guri. Naosi është i vogël në formë kryqi. Altari përbëhet nga apsida si dhe dy nike në anën veriore. Në apsidë gjendet një dritare. Muret e kishës janë ndërtuar me teksikën e kluasonazhit. Kisha mendohet të jetë ndërtuar para vitit 1417, sepse në këtë vit Berati u pushtua nga turqit. Nëpër muret e kishës ruhen ende gjurmë të pikturave murale që kanë qenë të pikturuara anë to [1] . Kisha e "Shën Mëhillit" është shpallur monument kulture [2] në vitin 1948.

Kisha e "Shën Mëhillit" kremton dy herë në vit, më 8 nëntor në të kremten e Kryeengjëjve Mikael dhe Gabriel si dhe më 10 korrik në të kremten e Nikodhimit të Beratit. Në këtë kishë para viit 1967 gjendeshin lipsanet e Nikodhimit të Beratit. Në vitin 1762 lipsanet e shenjtit u vendosën në kishën e "Shën Marisë" në Mangalem. Në kohën e pushtimit fashist italian kisha e "Shën Marisë" u prish, sepse u zgjerua rruga, prandaj lipsanet e shenjtit i shpunë në kishën e "Shën Mëhillit". Pas prishjes së kishave në vitin 1967 lipsani u shpërbë. Eshtrat i morën besimtarët me shpresë se do tu sillnin fat, ndërsa kokën e shenjtit e mori psalti Lili Thimi Koçi dhe e fshehu ne murin e shtëpisë së tij për ta ruajtur nga ndonjë grabitje ose përdhosje e mundshme. Koka e shenjtit ruhet në një kuti prej argjendi, e cila peshon 755 gram. Kutia e argjendtë u gdhend nga argjendarët beratas. Më 10 korrik 1991, i biri i Lili Koçit, Llazari e çmurosi kokën e shenjtit dhe e shpuri në kishë për tu falur besimtarët. Çdo 10 korrik koka e Nikodhimit të Beratit dërgohet në kishën e "Shën Mëhillit", prej Llazar Koçit, i cili e ruan me fanatizëm në shtëpinë e tij [3] .

Sipas kumtimit gojor të dr. Thimi Koçit pelegrinë të shumtë vijnë nga Vithkuqi i Korçës, por edhe nga vise të tjera të Shqipërisë për tu falur me shprestari para kokës së shenjtë të Nikodhimit të Beratit. Shërbesa kushtuar shenjtit u shkrua nga Grigor Voskopojari në greqisht dhe është shtypur në Akademinë e Voskopojës më 1742. Në shërbesën kushtuar Nikodhimit të Beratit autori zbulon ndjenjat e tij patriotike kundër Perandorisë Osmane. Grigori ka shkruar “Gëzohu, o shqiptar i Shqipërisë sonë të dashur, se Shqipëria është krenare për ty”. Gjithashtu tek përleshorja Grigori ka shkruar: “Le të lavdërojmë të gjithë oshënarin dhe dëshmorin Nikodhim, mburrjen e Ilirisë”, ndërsa tek shkurtorja e shërbesës thotë: “Mbrojtësin e mrekullueshëm të Beratit” [4] .

Nismën për të përkthyer në shqip Shërbesën e Nikodhimit të Beratit e ka ndërmarrë Dhimitër Përmeti, por përkthimi i tij nuk mundi të shohë dritën e botimit. Përkthimi i Dhimitër Përmetit ka qarkulluar dorë më dorë nëpër priftërinjtë e brezave të ndryshëm të Beratit. Mua ma dërgoi miku im i përkorë atë Petraq Simsia dhe e ribotova në një botim modest në vitin 2013 [5] .